سنخ‌شناسی الگوهای روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران

تحولات اجتماعی سال‌های اخیر در ایران، به‌تدریج، ابعاد متفاوتی به خود گرفته‌‌اند و نه‌تنها ارزش‌ها که رفتارهای افراد را مشمول تغییر قرار داده‌‌اند. یکی از این تغییرات در حوزة روابط جنسی پیش از ازدواج و در مناسبات با جنس مخالف روی داده است. نتایج تحقیقات متعدد نشان می‌‌دهد که روابط جنسی پیش از ازدواج، در سال‌های اخیر، میان جوانان افزایش یافته است. اما بیان «رشد» این روابط همة ماجرا نیست؛ چرا‌که افزایش حجم این رفتارهای جدید به‌تدریج پیچیده‌تر شدن آن‌ها را نیز در پی داشته است تا آن‌جا که امروزه با «گونه‌‌های متفاوتی» از روابط جنسی پیش از ازدواج مواجه‌‌ایم که خاستگاه‌‌های متفاوتی دارند. هدف این تحقیق کیفی سنخ‌شناسی الگوهای متفاوت روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران بوده است. در این تحقیق، با 54 نفر از پسران و دخترانی که این روابط را تجربه کرده‌‌اند مصاحبه شده است. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌دهد که الگوهای روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران به حداقل «شش دسته» تفکیک و تکثیر شده است. این الگوها عبارت‌اند از 1. روابط آزاد (الگوهای روسپی‌گری)؛ 2. روابط صیغه‌‌ای؛ 3. روابط دوست‌دختر ـ دوست‌پسر؛ 4. روابط هم‌خانگی؛ 5. روابط ضد عاشقانه (الگوهای فریب)؛ و 6. روابط مبتنی بر عشق سیال. این الگوهای گوناگون را می‌‌توان در زیر چتر سه گفتمان متفاوت از یک‌دیگر مجزا کرد: «گفتمان پیشامدرن» (روابط دسته‌های اول و دوم)، «گفتمان مدرن» (روابط دسته‌های سوم، چهارم، و پنجم)، و «گفتمان پسامدرن» (روابط دستة ششم). هریک از این گفتمان‌ها سوژه‌‌ها را در جهت خاصی فرا‌می‌خوانند و افراد در این گفتمان‌ها نه صرفاً رفتارها که ارزش‌‌های متفاوتی نیز پیدا کرده‌‌اند. در‌این‌میان، گفتمان پیشامدرن قدمتی به درازای تاریخ دارد که تاکنون به بقای خود ادامه داده است؛ اما، در کنار آن‌، امروزه، در لایه‌‌های پنهان جامعة شهری، دو گفتمان مدرن و پسامدرن نیز سر برآورده‌‌اند که، به‌رغم تفاوت‌‌هایشان، هر دو محصول فرایند مدرنیته در جامعة ایرانی‌اند‌؛ الگوهایی از رابطه که به مدد تحولات ساختار اجتماعی و اقتصادی و تغییرات ارزشی ناشی از آن، در سال‌‌های اخیر، با گسترش زیادی مواجه شده‌‌اند.